کوآنزیم کیوتِن (Q10) - مجله وبلاگ فروش

کوآنزیم کیوتِن (Q10)

کوآنزیم کیوتن که به نام های یوبی کینون، یوبی دکارنون و کوکیوتن هم نامیده می شود، یک شبه ویتامین محلول در چربی است که در بیشتر سلول های بدن موجودات پرسلولی نظیر انسان یافت می شود، اما بیشترین غلظت آن را در میتوکندری سلول ها می توان یافت. این ترکیب یکی از اجزاء زنجیره انتقال الکترون است و از این طریق در تنفس هوازی سلول ها ایفای نقش می کند و انرژی را به فرم ATP (که فرم قابل استفاده برای سلول هاست) در می آورد. در حقیقت می توان گفت که در اندام هایی که به انرژی بیشتری احتیاج دارند (نظیر قلب و کبد)، غلظت کوکیوتن هم بیشتر است. حدود 50 سال از کشف این ترکیب می گذرد و امروزه تحققات زیادی در مورد اثرات مفید آن بر روی سلامتی در حال اجرا است. گفته می شود با اینکه این ترکیب در بدن انسان ساخته می شود، غلظت آن در اندام های داخلی از سن 20 سالگی به بعد کاهش می یابد. به بیان دیگر با افزایش سن، اندازه فراوری کوکیوتن در بدن کم می شود. از آنجا که بخشی از جهت سنتز کوکیوتن در بدن با جهت ساخت کلسترول مشترک است، مصرف استاتین ها جهت کاهش کلسترول می تواند باعث کاهش ساخت کوکیوتن به وسیله سلولها شود.

بعضی از مطالعات ، کاهش 40 درصدی فراوری کیوتن را با مصرف استاتین ها نشان داده اند و پیشنهاد می شود در هنگام مصرف چنین داروهایی از مکمل کوکیوتن هم استفاده شود. از آنجا که این ترکیب، یک ماده محلول در چربی می باشد، جذب آن مانند ویتامین های محلول در چربی (نظیر E و K,D,A) وابسته به حضور چربی است و دفع آن هم عمدتاً به وسیله مدفوع صورت می گیرد. البته امروزه فرم های مختلفی از کوکیوتین جهت افزایش زیست فراهمی آن ساخته شده است. ساخت نانوذرات این ماده، یکی از استراتژی هایی است که با کوچک کردن ذرات ترکیب جذب آن را تسهیل می کند. یکی دیگر از روش های افزایش جذب، استفاده از ژل های نرم (Soft gel) است که در آنها ذرات کوکیوتن و روغن به صورت امولسیون درآمده و جذب گوارشی آن را بهبود می بخشد. تحقیقات نشان داده اند که جذب کوکیوتن از سافت ژل ها، حدود 2 برابر اندازه جذب آن از قرص است. البته امروز فرمولاسیون های جدیدی از این ترکیب به بازار آمده که با ا فزایش قدرت حل شدن کوکیوتن در آب، اندازه جذب آن را افزایش می دهند. از آنجا که کوکیوتن توانایی انتقال الکترون را دارد، می تواند به اسم یک آنتی اکسیدان ایفای نقش کند. بعضی از آنالیز ها نشان می دهند که در افراد مبتلا به حمله قلبی، کاردیومیوپاتی، ژنژیویت (التهاب لثه ها)، چاقی های شدید، پرفشاری خون، دیستروفی عضلانی و دیابت، غلظت کوکیوتن در پلاسما کاهش می یابد. نتایج یک مطالعه، حاکی از این است که در بیماران مبتلا به نارسایی احتقانی قلب، افزودن کوکیوتن به درمان روتین، موجب افزایش 45 درصدی اندازه بقای بیماران نسبت به کسانی که از این مکمل استفاده نکرده اند می شود.

در بعضی از بیماری های تحلیل برنده عصبی (نظیر پارکینسون و هانتینگتون)، مشاهدات و مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی حایک از اثرات مفید کوکیوتن است و در حال حاضر چندین کارآزمایی بالینی برای تشخیص و مشخص این اثرات در انسان در حال اجرا است. مصرف موضعی کوکیوتن بر روی پوست می تواند با نفوذ به لایه سلول های زنده زیرین، عمق چروک های ایجاد شده را کاهش دهد. این ترکیب می تواند از تخریب اکسیداتیو DNA در سلول های کراتینوسیت پیشگیری نماید.

به نظر می رسد کوکیوتن دارای اثر مبه وسیلهی در کاهش پرفشاری خون هم باشد. چندین کارآزمایی نشان داده است که مکمل کمک حداقل به مدت 10 هفته با کوآنزیم کیوتن در افراد مبتلا به پرفشاری خون، باعث کاهش معنی داری در فشارخون شده است. در ضمن گفته می شود کیوتن باعث تقویت سیستم ایمنی هم می شود.

بیماری های لثه، یکی از شایع ترین مسائل دهان و دندان است که با درد، خونریزی، قرمزی و تورم لثه همراه است. تعداد کمی آنالیز در مورد ارتباط کیوتن با این بیماری ها صورت گرفته و نشان داده است که مصرف مکمل کوکیوتن در افراد مبتلا، باعث بهبودی سریع تر لثه می شود.

یافته های اولیه، حاکی از تأثیر مثبت کیوتن در افزایش حرکت اسپرم و در نتیجه افزایش قدرت باروری مردان، کاهش وزوز گوش و بهبود فعالیت فیزیکی می باشد که اظهار نظر در مورد این موارد، احتیاج به آنالیز های بیشتر دارد. منبع اصلی غذایی کوکیوتن، ماهی های چرب (نظیر ماهی سالمون، تن و خالمخالی)، گوشت امعاء و احشاء داخلی (نظیر جگر) و غلات کامل می باشد. دوز پیشنهادی بزرگسالان، روزانه 30 تا 200 میلی گرم است و توصیه می شود جهت بهبود جذب حتما همراه با غذا مصرف شود. در دوز پیشنهادی، معمولا عوارض جانبی ناخواسته ای مشاهده نمی شود، جز اینکه در بعضی موارد درد در ناحیه معده گزارش شده است. در ضمن از آنجا که مطالعاتی در مورد ایمنی مصرف این مکمل در دوران بارداری و شیردهی انجام نشده است، مصرف آن در این دوران توصیه نمی شود.

منبع: نشریه دنیای تغذیه، شماره 91.

/ج